योग निद्रा: योगाच्या या सूक्ष्म क्रियेची पद्धत आणि फायदे जाणून घ्या

योग अंगीकारून सुंदर जीवन मिळवा

निरोगी भारत सशक्त भारत

योग निद्रा ही शरीर आणि मनाच्या पूर्ण विश्रांतीसाठी एक प्राचीन भारतीय योग पद्धती आहे. गेल्या काही शतकांपासून या कारवाईची दखल घेतली जात नव्हती. बिहारच्या शाळांनी त्याचे पुनरुज्जीवन केले. त्यामुळे अनेक साधकांना लाभ झाला आहे. त्याचे विशेष फायदे पाहता, या योग क्रियेची चर्चा केली जात आहे. साधकांनी या अद्भुत क्रियेशी परिचित होऊन त्याचा लाभ घ्यावा. 

निद्रा योगाचे फायदे

1) प्रत्येक मनुष्य रोज अनेक लोकांना पाहत असतो. त्याचप्रमाणे योग निद्रामध्ये प्रत्येक व्यक्ती स्वतःला भेटतो. शरीराच्या प्रत्येक अवयवाशी त्याचा परिचय होतो.

२) योग निद्रामुळे चांगली झोप येईल. त्यामुळे ज्ञान वाढेल. झोपेची संधी मिळणार नाही. वेळ वाया जाणार नाही.

३) थकवा निघून जाईल. झोपेची वेळ कमी होईल. असे असले तरी, सर्व घटक घट्ट राहतील.

4) तणाव, उच्च रक्तदाब, हृदयाची धडधड आणि छातीत दुखणे कमी होईल.

५) मानसिक व शारीरिकदृष्ट्या मनुष्याला शांती व स्थैर्य मिळेल.खेळकरपणा कमी होईल. 

निद्रा योगाची पद्धत -

शवासनाचे विकसित रूप म्हणजे योग निद्राची क्रिया. या क्रियेच्या सुरुवातीला शवासनात झोपावे आणि सर्व विचार थांबवून आपले मन श्वासावर केंद्रित करावे. शरीराच्या लहान-मोठ्या भागांकडे मनाने पहा आणि ते मनाने अनुभवा. त्यानंतर हातपाय गुंडाळा. त्यांना सोडवताना सावधगिरी बाळगा आणि प्रत्येक घटक घेऊन पुढील क्रमाने त्यांच्यावर ही क्रिया करा.

उजवा हात -

अंगठा, तर्जनी, मधले बोट, तिसरे बोट, करंगळी, तळहाताची मागील बाजू, तळहात, मनगट, हात, कोपर, वरचा कोपर आणि खांदा

उजवा पाय -

अंगठा, दुसरी, तिसरी, चौथी आणि पाचवी बोटे, पंजा, सोल, टाच, घोटा, वासरू, गुडघा, मांडी आणि मांडीचा सांधा.

डावा पाय -

उजव्या पायासारखा

डावा हात -

उजव्या हाताप्रमाणे

पाठ -

पाठीचा कणा खालपासून वरपर्यंत, पाठीच्या उजव्या बाजूला, उजव्या खांद्याच्या मागील बाजूस, पाठीच्या डाव्या बाजूला, डाव्या खांद्याच्या मागील बाजूस, मानेच्या मागील बाजूस.

पोट, छाती आणि घसा

नाभी, नाभीची डावी बाजू, नाभीच्या खाली (मूत्रमार्गासह), नाभीची उजवी बाजू, नाभीचा वरचा भाग, छातीचा मधला भाग, उजवा स्तन, डावा स्तन, घशाखाली खड्डा, घसा.

डोके -

हनुवटी, खालचा ओठ, जीभ, वरचा ओठ, उजवी नाकपुडी, उजवा गाल, उजव्या गालाचे हाड, कपाळ, डोक्याचा वरचा भाग, डोक्याचा मागचा भाग.

वरील क्रमाने प्रत्येक घटकावर 10-20 सेकंदांसाठी मन केंद्रित करा. जसे तुम्ही उघड्या डोळ्यांनी पाहतात, तसेच बंद डोळ्यांनी त्यांचा आकार आणि रूप पाहून त्यांना सैल करत रहा.

वर नमूद केलेल्या सर्व क्रिया 10-15 मिनिटांत केल्या जातील. हे एक वर्तुळ किंवा रॉड आहे. असे रस्ते एक किंवा एकापेक्षा जास्त करा.

रात्री झोपताना ही क्रिया केल्यास फायदा होईल. यामुळे चांगली झोप येईल. शरीर आणि मनाला विश्रांती मिळेल. झोपेची वेळही कमी होईल. 

ही क्रिया करताना खालील गोष्टींचा अनुभव येऊ शकतो:

१) शरीर जड किंवा हलके वाटू लागेल.

२) शरीराच्या कोणत्याही भागाला जळत्या कोळशाची उष्णता किंवा बर्फाच्या तुकड्याची थंडी जाणवेल.

3) त्वचेवर कीटक रेंगाळत आहे किंवा कोणीतरी दंश केला आहे किंवा कोणीतरी त्याला धरून खेचत आहे असे वाटेल.

४) शरीर आकाशात उडत असेल किंवा समुद्राच्या विशाल पाण्यात तरंगत असेल किंवा जमिनीत बुडत असेल.

५) जिभेला कोणतीही चव जाणवत आहे. काही आवाज कानाने ऐकू येत आहेत. नाकात वास येतो. काही प्रकाश डोळ्यासमोर दिसतो.

6) शरीराला गरम हवा किंवा थंड हवा जाणवत आहे.

7) श्वासोच्छ्वास सामान्य असला तरी तो वेगाने जात आहे किंवा मधूनमधून जात आहे असे जाणवेल.

साधकांना असे आणखी काही क्षणिक अनुभव येऊ शकतात. पण विचलित होऊ नका. कृतीतून लक्ष विचलित करू नका.

भारत माता की जय 🇮🇳

सर्वे भवन्तु सुखिन: सर्वे सन्तु निरामय: